Odzyskanie
niepodległości przez Polskę w 1918 roku było wynikiem
wieloletnich działań i poświęceń wielu pokoleń Polaków.
Kluczową rolę w tym procesie odegrali Józef Piłsudski i Roman
Dmowski – dwie wybitne osobowości, które pomimo istotnych różnic
w poglądach i strategiach miały wspólny cel: wolną, niezależną
Polskę. Obaj, choć działali różnymi drogami, przyczynili się do
realizacji marzeń o suwerennym państwie. Droga, którą obrali,
wynikała z ich odmiennych wizji dotyczących przyszłości Polski i
najlepszej strategii walki
o niepodległość.
.jpg) |
| https://pixabay.com/pl/photos/ |
Józef
Piłsudski był zwolennikiem czynu zbrojnego, przekonany, że tylko
przez walkę i siłę oręża można skutecznie odzyskać
niepodległość. Wychowany w duchu patriotycznym, zesłany na
Syberię za działalność rewolucyjną, widział główne zagrożenie
dla Polski w imperializmie rosyjskim i uważał, że najlepszą drogą
do niepodległości będzie stworzenie polskiej siły zbrojnej
zdolnej do pokonania rosyjskiego zaborcy. Piłsudski zakładał, że
tylko poprzez wykształcenie polskiej armii można realnie myśleć o
niepodległości. W związku z tym podjął się organizacji Legionów
Polskich u boku Austrii, wierząc, że w odpowiednim momencie będzie
mógł zwrócić się przeciwko Rosji. Jego plan zakładał
wkroczenie do zaboru rosyjskiego zbrojnie, co miało doprowadzić do
powstania fundamentów przyszłego państwa.
Roman
Dmowski reprezentował odmienną wizję drogi do niepodległości.
Jako realista i zwolennik pozytywistycznego podejścia, wierzył, że
siłą Polski powinna być najpierw jej spójna tożsamość narodowa
i silne społeczeństwo. W przeciwieństwie do Piłsudskiego, Dmowski
widział główne zagrożenie w niemieckiej ekspansji i uważał, że
to właśnie Niemcy stanowią największe niebezpieczeństwo dla
polskości. Z tego względu postulował sojusz z Rosją, traktując
ją jako mniejsze zło i potencjalnego sojusznika w walce z Niemcami.
Dmowski skupił się na działaniach dyplomatycznych, starając się
zapewnić wsparcie Zachodu dla sprawy polskiej i jednocześnie
mobilizując Polaków do budowy silnego społeczeństwa, które
będzie gotowe na niepodległość.
.jpg) |
| https://pixabay.com/pl/photos/ |
Te
różnice prowadziły do licznych konfliktów między Piłsudskim a
Dmowskim, co wyraźnie uwidoczniło się na przykład w 1905 roku,
gdy Dmowski skutecznie storpedował próby Piłsudskiego uzyskania
japońskiego wsparcia dla powstania. Różnice ideologiczne były na
tyle poważne, że obie strony nawzajem oskarżały się o zdradę
narodową, co tylko pogłębiało podziały w społeczeństwie.
Piłsudski i Dmowski stali się wówczas symbolem dwóch
rywalizujących koncepcji odzyskania niepodległości, co skutkowało
bratobójczymi walkami w Łodzi, gdzie zwolennicy obydwu stron starli
się w ulicznych potyczkach.
Pomimo
tych podziałów, w kluczowym momencie, gdy nadarzyła się realna
szansa na niepodległość, Piłsudski i Dmowski zdołali odłożyć
na bok dawne spory. Wysiłki obu polityków, choć prowadzone różnymi
ścieżkami, ostatecznie się uzupełniły, łącząc w sobie zarówno
działania zbrojne, jak i dyplomatyczne. Legiony Piłsudskiego
dostarczyły Polsce doświadczonych żołnierzy, którzy stali się
podstawą odradzającej się armii, natomiast Dmowski, zyskując
wsparcie mocarstw zachodnich, pomógł zdobyć uznanie międzynarodowe
dla sprawy polskiej.
>Historia
dowiodła, że zarówno koncepcja militarna Piłsudskiego, jak i
dyplomatyczna Dmowskiego były kluczowe dla sukcesu polskiej walki o
niepodległość. Piłsudski stworzył podwaliny pod przyszłe
polskie siły zbrojne i stał się symbolem walki narodowej. Dmowski
natomiast zjednoczył Polaków wokół idei narodowej i zdobył
poparcie Zachodu, co przełożyło się na korzystne dla Polski
postanowienia Traktatu Wersalskiego w 1919 roku. Obydwaj odegrali
równie ważne role, stając się współtwórcami wolnej Polski.
Ostatecznie, odzyskanie niepodległości było możliwe dzięki
połączeniu czynu zbrojnego i działań dyplomatycznych – co
doskonale obrazuje wkład Piłsudskiego i Dmowskiego w ten przełomowy
moment polskiej historii.
O
pierwszej z tych postaci, Józefie Piłsudskim, porozmawiałem z
Tomaszem Jamróz-Piłsudskim, wywodzącym się z rodziny Marszałka.
Serdecznie zapraszam na fascynującą podróż w głąb sekretów
jednego z największych Polaków.
Grzegorz Mystek
Źródło: Tomasz Nałęcz- "Konie pociągowe niepodległości" tekst z Pomocnika Historycznego „Niepodległość 1918” (100136)