Tekst ten nie
będzie recenzją. Chcę się w nim raczej podzielić się kilkoma refleksjami na
podstawie dwóch utworów. Są to "Mikrotyki" Pawła Sołtysa i
"Floryda" Grzegorza Bogdała.
 |
| Źródło : pixabay.com/pl/dziewczyna-kobieta-wz%C3%B3r-pi%C4%99kny-2625586/ |
Obie pozycje to
zbiory opowiadań. Zostały zapisane na podobnej liczbie stron. W obydwu książkach
zostały opowiedziane historie. Historie, które niekoniecznie powinny zostać
uznane za wyjątkowe. Ich wyjątkowość polega na sposobie ich opowiedzenia.
Zarówno jeden, jak i drugi autor skupia się na szczegółach, błyskach, rzeczach
pozornie nieważnych. Sołtys i Bogdał dodają do swoich opowiadań liczne
porównania i metafory, których styl może razić ("uśmiechali się jakby ktoś
im obiecał fiata 125p z Barbarą Brylską w środku"), jednak ich zadaniem
jest przede wszystkim budowanie klimatu, nastroju. Klimat ten uznaję za
niepowtarzalny. Zanurzony w czasach schyłkowego PRL-u, ale również i we
współczesności. Nieraz przepełniony melancholią rodem z warszawskiego Grochowa
czy tajemniczych, choć niewielkich Stiszowit. I "Floryda" i
"Mikrotyki" opowiadają o ciekawych osobistościach. Żeby nie być
gołosłownym przytoczę kilka z nich: "Człowiek, który zarabiał jako
sobowtór Freddiego z Queen, a teraz jest kaleką po amputacji nóg",
"profesor Kruk, który opowiada jak znokautować Iwaszkiewiczem" czy
"Anka, uczennica szkoły fryzjerskiej, która wciąż żartuje starając się nie
myśleć o swojej twarzy".
Po lekturze
obydwu pozycji, można dojść do wniosku, że ich autorzy lubią mówić, opowiadać.
Są wręcz gadułami. Potrafili jednak swoje historie ująć w krótkich (u Pawła
Sołtysa nieraz kilkustronicowych) formach. Jest to znamienne. Pisząc ten tekst
spoglądam na swoją domową biblioteczkę, jest przepełniona opasłymi powieściami,
podobnie jest półki księgarń, z wielkimi, sugestywnymi napisami: POLECAMY.
Takimi książkami nie jest "Floryda" ani "Mikrotyki". Wydaję
mi się jednak, że właśnie na tym polega siła tej prozy. Jej ornamentowość i
bogactwo najpełniej ukazuje swój blask w krótkiej, skondensowanej formie.
Ktoś może
jednak zadać pytanie: Ale co z tych opowiadań wynika? W istocie Sołtys i Bogdał
opowiadają swoje historie, nie podając konkretnych rozwiązań. Nie silą się na
tani dydaktyzm. Ja jednak uznaję to za zaletę. Każdy sam musi dojrzeć szczegół,
pozornie nieistotny element (a takich w prozie opisanej przeze mnie jest dużo,
choćby metalowy wcisk, który kończył wiśniową zakładkę koszuli), a dopiero na
podstawie rzeczy na pierwszy rzut oka nieistotnych, historii uchwyconych niczym
fotografia wyciągnąć wnioski. Zapewniam, że zarówno u Sołtysa, jak i Bogdała
jest ich bardzo wiele.
Sądzę, że w
omówionych przeze mnie pozycjach w jakimś stopniu znajduję swój własny pogląd
na sztukę w ogóle. Lubię, gdy jeden "błysk", szczegół czy symbol
prowadzi odbiorcę przez całe dzieło. Mały trybik ukazujący całą maszynę. Takie
spojrzenie na literaturę jest mi bliskie. I tym właśnie chciałem się podzielić.
Nie silę się na pełną recenzję obu pozycji (niepozbawionych również wad).
Zachęcam raczej do tego by każdy dokonał jej we własnym zakresie.
PS. Lektura
opowiadań Grzegorza Bogdała i Pawła Sołtysa stała się dla mnie inspiracją do
stworzenia czegoś własnego, również w krótkiej formie. Tym razem owy szczegół,
błysk ma kolor fioletu. Zachęcam do przeczytania mojego wiersza pt.
"Ballada o fioletowej kurtce i płaszczu"
Ballada
o fioletowej kurtce i płaszczu
nieszczęścia są
fioletowe
są między
srebrną
dziesięciogroszówką
a łuską z
wigilijnego karpia
(coraz rzadszy
ten zwyczaj)
w portfelu
w kieszeni
kolor 18-3838
podobno dziś
modny
ją i jego
dręczy myśl
można opróżnić
kieszenie i uciec stąd
ona mówi: tu
nie ma gwiazd
powietrze pełne
smogu i w ogóle brzydko
on się zgadza
więc uciekają
(tu powinna być jakaś dramatyczna muzyka
pościg odgłos
ich ciężkich oddechów
niedyskretne
zbliżenie na twarz
ale nie ma)
uciekają w
fioletowych kurtkach puchowych
i fioletowych
płaszczach wełnianych z dodatkiem kaszmiru
wracają po
czterech dniach
i zaczynają od
nowa
(coraz rzadszy
ten zwyczaj)
Daniel Czerniawski
Źródło zdjęcia:
https://pixabay.com/pl/dziewczyna-kobieta-wz%C3%B3r-pi%C4%99kny-2625586/